Woorden die met 'd' beginnen
dà
Leeftijd
Kan o.a. gebruikt worden om naar leeftijd te vragen ([tyc], p. 56):
Nĭ niánjì duō dà le? (lett: Jij jaar vastleggen
hoe groot) of Nĭ duō dà niánjì le?.
In het geval van kinderen zeg je Nĭ jĭ suì le?.
De woorden lăo en niánqīng geven 'oud' cq. 'jong' in absolute termen weer.
Als een werkwoord kan dà opgroeien (groot worden) weergeven:
Háizi dà le.
dànshi
kĕshì en dànshi (maar) zijn inwisselbaar ([tyc], p. 70).
dào
Verb complement
Geeft aan dat de actie van het werkwoord zich tot een bepaalde plaats of tijd uitstrekt. dào heeft hier de betekenis 'aankomen' of 'bereiken'.
Vbd.: zǒu dào xuéxiào (naar school lopen);
wán dào shí diăn (tot 10 uur spelen).
dào
dào is een bijwoord dat 'in tegendeel' betekent.
Het geeft aan dat iets anders is dan wat je normaal zou verwachten.
Vbd.: suīrán dì yī cì dào Bĕijīng,
wǒ dào bù juéde hĕn qíguài (hoewel ik voor de eerste keer
in Beijing ben, voelt het gek genoeg niet vreemd aan)
([crp], p. 9).
de shíhou
Betekent 'when', en komt aan het eind van het zinsdeel waaraan het refereert
net als yĭqián en 'yĭhòu' ([tyc], p. 66):
dōngtiān tiānqì lĕng de shíhou (wanneer
het weer koud is in de winter).
dĕi
dĕi correspondeert met zowel het Engelse 'must' als met 'have to'. De negatieve vorm van dĕi is búbì, en die komt alleen overeen met de negatieve vorm van 'have to': "don't have to" oftewel 'need not'. De negatieve vorm van 'must' is 'must not', oftewel 'permission is denied' ([bc], p. 243).
dĕi heeft vrijwel dezelfde betekenis als gāi, yīngdāng en yīnggāi.
dĕng
dĕng + ZN
Dit is een uitbreiding van de normale betekenis van dĕng (nl. 'etc.') ([tyc], p. 93).
Voorbeelden:
Sìchuān, Guăngdōng dĕng dì(Plaatsen als Sichuan en Guangdong)
doū
Altijd
Vbd.: Wǒ dào Zhōngguó qù doū shì zuò chuán
(Als ik naar China ga neem ik altijd de boot) ([bcr1], p. 124).
Al (te laat of te veel tijd nodig)
De spreker denkt dat het te laat is of dat iets te lang duurt ([byb], pag. 4).
Vbd.: Dōu 10 diăn le, tā hái méi huílái
(Het is al 10 uur, en ze is nog niet terug).
yĕ in combinatie met doū
Als ze samen voorkomen staat yĕ voorop.
Samen met mĕi, quán (entire), gè (each) en rènhé (any)
Mĕi samen met doū legt er de nadruk op dat er geen uitzondering is ([ecr1], p. 32). Vbd.: Mĕi ge xuéshēng doū zuò liànxí le (Elke leerling heeft zijn huiswerk gemaakt).
De zin met mĕi wordt versterkt door dōu ([tyc], p. 65). 'dōu' slaat dan terug op 'mĕi+ZN', dat niet perse het onderwerp van de zin hoeft te zijn. Voorbeelden:
Mĕi bă yĭzi dōu hĕn shūfu(Alle stoelen zijn zeer comfortabel)Tā mĕi tiān wănshang dōu qù(Hij gaat elke avond)
Het bovenstaande geldt ook voor quán, gè en rènhé, bv.:
tāmen quánjiā dōu qù le bówùguăn
(hun hele gezin ging naar het museum) ([imc], p. 64).
Combinatie met vraagwoorden (inclusiveness / exclusiveness)
Vraagwoorden kunnen worden gebruikt voor inclusiveness in positieve zin,
en exclusiveness in negatieve zin ([tyc], p. 81).
Voor het werkwoord moet dǒu of yĕ worden toegevoegd.
Vbd.: Shéi dōu bú suàn (Nobody counts).
Zie verder het stuk over vraagwoorden.
Combinatie met zĕnme
In dit geval staat zĕnme voor het werkwoord, en moet dǒu of yĕ voor het
werkwoord in het volgende zinsdeel staan ([tyc], p. 82).
Vbd.: Tiānqì zĕnme lĕng, tā dōu lái shàng kè
(Hoe koud het ook is, hij komt altijd naar school).
duì
(to, regarding, concerning)
Duì is hier een voorzetsel. Het duì-deel wordt geplaatst voor het werkwoord of het 'predicate adjective' dat erdoor gewijzigd wordt. Voorbeelden:
Tā duì wǒ shuō(Hij zei tegen me)Tā duì yīnyuè méi yǒu xìngqù(Zij is niet geinteresseerd in muziek)Yīngyǔ duì wǒde bāngzhù hĕn dà
duō
Voor een zelfstandig naamwoord
Als duō gebruikt wordt als attributief om een zelfstandig naamwoord te wijzigen,
dan moet er een andere modifier voor duō staan ([ecr1], p. 32).
Vbd.: hĕn duō rén (heel veel mensen);
zhème duō shū (zoveel boeken).
Zie ook [iac], p. 35.
'de' is in dit geval niet nodig (normaal wel in de bijwoord-stative verb-zelfstandig naamwoord combinatie) ([tyc], p. 44). Zie ook [iac], p. 35.
Gebruik als stative verb in het (grammaticale) gezegde
Een zin als "Ik heb niet veel geld" wordt in het Chinees vaak vertaald als
"Mijn geld is niet veel" (Wǒde qián bù duō)
([bc], p. 101).
Gebruik als 'om en nabij', of 'en een beetje meer'
De plaats van duō varieert in dit geval.
Bij nummers t/m 10 staat duō achter de classifier,
bij nummers 10 en hoger ervoor.
Bij 10 mag dus allebei ([bc], p. 101).
Vbd.: sānkuài duō qián (ongeveer 3 dollar);
shīwu5 duō kuài qián (iets meer dan 15 dollar).
Zie ook [imc], p. 40.
Gebruik als bijwoord voor een stative verb
Deze vorm wordt gebruikt om te vragen naar de mate van, bv.
Nàge bĕnzi duó dà? (Hoe groot is dat notitieboek?)
Let er op dat de toon van duó in dit geval anders is
([bc], p. 102).
Misschien dat de bovenstaande alinea antiek gebruik is, want [tyc],
p. 56 heeft het o.a. over duō cháng? (hoe lang?) en
duō dà? (hoe groot).
Geen toonsverandering dus.
Gebruik voor een "echt" werkwoord (geen stative verb)
'duo' in combinatie met een action verb betekent meer
of minder van het werkwoord doen ([tyc], p. 31).
Bv.: duō chī fàn (meer eten).
Voor een woord dat aan mensen refereert
De classifier 'ge' wordt vaak weggelaten tussen duō en een woord dat aan mensen refereert ([bc], p. 218).
duōshao
duōshao (hoeveel) kan zowel gebruikt worden voor grote als voor kleine aantallen. Dit in tegenstelling tot jĭ, dat gebruikt wordt als je 10 of minder verwacht. Als je twijfelt kan je beter duōshao gebruiken. jĭ kan verkeerd uitpakken als je bv. een leraar Chinees vraagt hoeveel Chinese boeken hij heeft ([bcho], p. 41).
Een extra voordeel van duōshao is dat er geen classifier nodig is (d.w.z. de classifier is optioneel, maar verplicht als je jĭ gebruikt).
Soms mag je geen duōshao gebruiken, bv. als het gaat om tijd (maximaal 12), dagen van de week en data.
Several
duōshao kan net als jĭ
zowel hoeveel als verscheidene (een onbepaald getal) betekenen.
Uit de context en intonatie moet je afleiden of duōshao op deze manier of vragend
bedoeld is ([tyc], p. 81).
Vbd.: Tāmen yǒu jĭ bĕn Zhōngwén shū
(Ze hebben verschillende Chinese boeken).
Reageer via E-mail (dalmolen@xs4all.nl)
Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op: 31-03-18 14:48:51