KB » Muziek » Muziektermen

Muziektermen

Terminologie

Nederlands	Engels	Betekenis
piano	piano	Zacht (dynamiek), i.e. zachter dan mezzopiano. Wordt in de muziek weergegeven met 'p'. Wikipedia.
mezzopiano	mezzopiano	Gematigd zacht (dynamiek), i.e. harder dan mezzopiano en zachter dan mezzoforte. Wordt in de muziek weergegeven met 'mp'. Wikipedia.
forte	forte	Hard (dynamiek), i.e. harder dan mezzoforte. Wordt in de muziek weergegeven met 'f'. Wikipedia.
mezzoforte	mezzoforte	Matig hard (dynamiek), i.e. zachter dan forte. Wordt in de muziek weergegeven met 'mf'. Wikipedia.
legato	legato	Geen pauze tussen de noten laten vallen. Dit wordt aangegeven door een ononderbroken lijn (legatoboog) boven of onder de noten waar het om gaat. Zie Wikipedia.
legatoboog	slur	Een ononderbroken lijn boven of onder de noten, die aangeeft dat die groep noten legato gespeeld moet worden (geen pauze tussen de noten). Deze bogen verdelen de muziek vaak in frases Wikipedia. In Thompson's Easiest Piano Course 3, pagina 12, wordt hier iets meer over verteld.
legatoboog	phrase mark	Een ononderbroken lijn boven of onder de noten, die aangeeft dat die groep noten legato gespeeld moet worden (geen pauze tussen de noten). Wikipedia. In Thompson's Easiest Piano Course 3, pagina 12, wordt hier iets meer over verteld.
interval	interval	De afstand tussen 2 noten. Vbd.: het interval van C naar E is een terts.
terts	third	De afstand (of het interval) tussen C en E, of tussen G en B, etc. Zie Wikipedia.
secunde	second	De afstand (of het interval) tussen 2 tonen van een toonladder, zoals die tussen C en D, of tussen G en A, etc. Zie Wikipedia.
sustainpedaal	damper pedal	Het meest rechtse van 3 pedalen op de piano. Indien ingedrukt blijven tonen doorklinken (de dempers komen niet tegen de snaren aan). Zie Wikipedia.
sustainpedaal	sustain pedal	Het meest rechtse van 3 pedalen op de piano. Indien ingedrukt blijven tonen doorklinken (de dempers komen niet tegen de snaren aan). Zie Wikipedia.
sustainpedaal	loud pedal	Het meest rechtse van 3 pedalen op de piano. Indien ingedrukt blijven tonen doorklinken (de dempers komen niet tegen de snaren aan). Zie Wikipedia.
sustainpedaal	open pedal	Het meest rechtse van 3 pedalen op de piano. Indien ingedrukt blijven tonen doorklinken (de dempers komen niet tegen de snaren aan). Zie Wikipedia.
rechterpedaal	damper pedal	Het meest rechtse van 3 pedalen op de piano. Indien ingedrukt blijven tonen doorklinken (de dempers komen niet tegen de snaren aan). Zie Wikipedia.
à-vuespel	sightreading	Een stuk spelen zonder het geoefend te hebben. Zie Wikipedia.
a prima vista	sightreading	Een stuk spelen zonder het geoefend te hebben. Zie Wikipedia.
notenbalk	staff	5 horizontale lijntjes waarop, -boven en -onder de noten staan (𝄚). Wikipedia.
notenbalk	stave	Dit is de Engelse benaming. Voor uitleg zie staff, de Amerikaanse benaming.
	brace	Het accolade-teken waarmee 2 notenbalken (zoals bij pianomuziek) met elkaar verbonden worden.
hulplijntjes	ledger line	Extra toegevoegde korte lijntjes boven, tussen of onder notenbalken, voor als de noten niet op de notenbalk passen. Inner ledger lines zijn de lijntjes die tussen de notenbalken worden toegevoegd. Zie Wikipedia (Engels).
overbinding	tie	Een boogje tussen 2 noten van dezelfde toonhoogte, maar niet noodzakelijk dezelfde duur, om aan te geven dat de 2 noten als 1 gespeeld moeten worden. Wordt vaak gebruikt om de laatste noot van een maat te verbinden met de 1e van de volgende maat.
maat	bar	Tellen zijn in de muziek gegroepeerd in maten van een gelijk aantal tellen. De grens tussen maten wordt aangegeven door een maatstreep . Zie Wikipedia.
maat	measure	Tellen zijn in de muziek gegroepeerd in maten van een gelijk aantal tellen. De grens tussen maten wordt aangegeven door een maatstreep . Zie Wikipedia.
metrum	bar	Tellen zijn in de muziek gegroepeerd in maten van een gelijk aantal tellen. De grens tussen maten wordt aangegeven door een maatstreep . Zie Wikipedia.
frase	phrase	Een frase is een muzikale gedachte of zin. Het is vergelijkbaar met een zin of zinsdeel in tekst. Net zoals in tekst een aantal woorden bij elkaar horen, horen in een muziekstuk groepen noten bij elkaar. Vaak wordt dit met een legatoboog aangegeven. Een aantal frases kan samen een thema / melodie vormen. Zie Wikipedia (Engels).
opmaat	upbeat	Elke maat bevat een vast aantal tellen, behalve soms de 1e en de laatste. Als de 1e bv. maar 1 tel heeft, terwijl het stuk 4 tellen per maat heeft, dan heeft de laatste maat doorgaans de resterende 3 tellen. De 1e maat wordt de opmaat genoemd.
opmaat	pick-up note	Zie opmaat / upbeat.
staccato	staccato	Een staccatonoot wordt korter gespeeld dan bij legato, waardoor er een moment van stilte is voor de volgende noot begint. Het wordt in de muziek aangegeven door een punt onder of boven de noot. Zie Wikipedia (Ned) en Wikipedia (Engels). Op de laatste kan je horen wat het verschil is tussen staccato en legato.
kruis	sharp	Het teken ♯. Kan aan het begin van een notenbalk staan (bv. op de lijn voor de 'f'), en geldt dan voor al diezelfde noten in het stuk, of voor een individuele noot (en geldt dan in die hele maat). Het betekent dat de noot een halve toon hoger gespeeld moet worden. f wordt dus fis, wat hetzelfde is als ges (de zwarte toets tussen f en g). Zie Wikipedia (Nederlands).
mol	flat	Het teken ♭. Kan aan het begin van een notenbalk staan (bv. op de lijn voor de 'g'), en geldt dan voor al diezelfde noten in het stuk, of voor een individuele noot (en geldt dan in die hele maat). Betekent dat de noot een halve toon lager gespeeld moet worden. g wordt dus ges, wat hetzelfde is als fis (de zwarte toets tussen f en g). Zie Wikipedia (Nederlands).
herstellingsteken	natural	Het teken ♮. Betekent dat een voorgaande kruis of mol ongedaan worden gemaakt.
toccatina	toccatina	Een kort, 'flashy' stuk, dat in hoog tempo gespeeld wordt. De toccatina is verwant aan de toccata, dat een langer stuk met hetzelfde karakter is. Dit stukje is een voorbeeld.
tonica	tonic	De 1e noot uit een toonladder. Muziekstukken eindigen vaak met/op de tonica. Zie Wikipedia.
dominant	dominant	De 5e noot uit een toonladder.
ritenuto	ritenuto	Betekent dat je geleidelijk langzamer moet gaan spelen. Staat vaak aan het eind van een stuk. Afgekort tot rit. Ritardando is vrijwel (maar niet helemaal) hetzelfde. Zie Wikipedia.
ritardando	ritardando	Betekent dat je geleidelijk langzamer moet gaan spelen. Staat vaak aan het eind van een stuk. Afgekort tot ritard. of rit. Ritenuto is vrijwel (maar niet helemaal) hetzelfde. Zie Wikipedia.
gebroken akkoord	broken chord	Een akkoord waarvan de noten na elkaar gespeeld worden. Dit wordt ook een arpeggio genoemd. Zie Wikipedia.
akkoord	chord	3 of meer noten die tegelijk gespeeld worden.
arpeggio	arpeggio	Een akkoord waarvan de noten na elkaar gespeeld worden. Dit wordt ook een gebroken akkoord genoemd. Zie Wikipedia.
	blocked chord	Een akkoord waarvan de noten tegelijk gespeeld worden (bv. c-e-g). Zie Wikipedia (Engels).
dominant septiemakkoord	dominant seventh chord	Een akkoord van 4 tonen, dat is opgebouwd op de dominant (5e toon) van een grote terts toonladder. Uitgaande van de toonladder van C, wordt dit akkoord G - B - D - F. Vaak worden de noten geherarrangeerd, en wordt de 3e toon van het rijtje weggelaten. G - B - D - F wordt dan B - F - G. Zie Wikipedia.
	line note	Een noot die op een lijn van een notenbalk staat.
	space note	Een noot die tussen de lijnen van een notenbalk staat.
bassleutel	bass clef	Sleutel (𝄢) die aangeeft dat de 4e lijn van het onderste deel van de notenbalk de F is, een kwint onder de centrale C. Zie Wikipedia.
f-sleutel	f-clef	Sleutel (𝄢) die aangeeft dat de 4e lijn van het onderste deel van de notenbalk de F is, een kwint onder de centrale C. Zie Wikipedia.
vioolsleutel	treble clef	Het teken 𝄞 Sleutel die aangeeft dat de 2e lijn van het bovenste deel van de notenbalk de G is, een kwint boven de centrale C. Op pag. 10 van Accelerated Piano Adventures 1 staat hoe je ze moet tekenen. Zie Wikipedia.
g-sleutel	g-clef	Sleutel die aangeeft dat de 2e lijn van het bovenste deel van de notenbalk de G is, een kwint boven de centrale C. Zie Wikipedia.
gavotte	gavotte	Een levendige Franse dans in 4 / 4 tempo. Hij begint meestal met 2 tellen opmaat.
menuet	minuet	Een statige dans in driekwartsmaat, populair in the 18e eeuw.
imitatie	imitation	Het onmiddellijk herhalen van een muzikaal idee door de andere hand.
barcarolle	barcarolle	Een stuk dat het wiegende ritme van een gondel imiteert. Een beroemde variant is die van Jacques Offenbach (pag. 48).
sonatine	sonatina	Een stuk voor piano of ander muziekinstrument dat meestal 2 of 3 delen heeft. Elk deel heeft zijn eigen karakter en tempo. De uitvoerder moet kort pauseren tussen de delen. Zie Wikipedia.
deel	movement	Zie Wikipedia (Engels).
leadsheet	lead sheet	Een muziekstuk dat wordt weergegeven door alleen de melodie (vaak op 1 notenbalk), met daarboven de symbolen voor de akkoorden die als begeleiding gespeeld moeten worden. Zie Wikipedia.
leadsheet	fake sheet	Een muziekstuk dat wordt weergegeven door alleen de melodie (vaak op 1 notenbalk), met daarboven de symbolen voor de akkoorden die als begeleiding gespeeld moeten worden. Zie Wikipedia.
muzikale vraag	musical question	Een frase die op elke noot van de toonsoort kan eindigen, behalve op de tonica (grondtoon). De frase klinkt incompleet, net als een vraag. Zie [apat2, p. 11].
muzikaal antwoord	musical answer	Een frase die op de tonica (grondtoon van de toonsoort) eindigt. De frase heeft een afsluitend, voldoening gevend karakter. Zie [apat2, p. 11].
parallelle vraag en antwoord	parallel question and answer	Het antwoord begint met dezelfde noot als de vraag. Zie [apat2, p. 13].
constrasterende vraag en antwoord	constrasting question and answer	Het antwoord begint met een andere noot dan de vraag. Zie [apat2, p. 13].
concerto	concerto	Een compositie voor solo-instrument en orkest ([apat2, p 14).) Wikipedia beschrijft het iets anders, en legt ook uit wat het verschil tussen concert en concerto is.
parallelle beweging	parallel motion	Beweging van de handen in dezelfde richting, waarbij het interval tussen de noten gelijk blijft. Zie [apata2, p. 6] en Wikipedia (Engels).
tegengestelde beweging	contrary motion	Beweging van de handen in tegengestelde richting. Als de intervallen tussen noten van beide handen gelijk zijn, heet het "strict contrary motion". Zie [apata2, p. 7] en Wikipedia (Engels).
crescendo	crescendo	Geeft aan dat je geleidelijk harder moet gaan spelen. Wordt weergegeven door een soort uitgerekt <-teken (𝆒). Het tegengestelde is diminuendo. Zie de Wikipedia pagina over dynamiek.
diminuendo	diminuendo	Geeft aan dat je geleidelijk zachter moet gaan spelen. Wordt weergegeven door een soort uitgerekt >-teken (𝆓). Het tegengestelde is crescendo. Zie de Wikipedia pagina over dynamiek.
transpositie	transposition	Het spelen van een muziekstuk in een andere toonsoort. Het stuk klinkt hetzelfde, maar hoger of lager. De afstanden (intervallen) tussen opvolgende noten is hetzelfde in de orginele versie als in de getransponeerde versie. Zie Wikipedia en [apa2], p. 12
fermate	fermata	Een teken (𝄐) dat aangeeft dat je een noot (een beetje naar eigen inzicht) langer moet aanhouden dan zijn officiele waarde.

fandango	fandango	Een levendige Spaanse dans in 3/4 maat. Zie Wikipedia.

muzikale vorm	musical form	De structuur van een muziekstuk. Zie: Wikipedia (Engels).

leidtoon	leading tone	Een toon die spanning opwekt, en gevolgd wordt door een toon die een halve toonsafstand lager is. Een voorbeeld is de toon die een halve toonsafstand onder de tonica ligt. Zie: Wikipedia.

	finger substitution	Het plaatsen van een andere vinger op dezelfde toets. De hand komt dus in een andere positie. Zie: Wikipedia (Engels).
ostinato	ostinato	Een muzikaal patroon dat steeds herhaald wordt. Zie Wikipedia.
Albertijnse bas	Alberti bass	Een veel voorkomend patroon voor de linkerhand: onder - top - middel -top. De middel-toon ligt dus ergens tussen de onder- en top-toon in, soms echt ongeveer in het midden, maar ook vaak vlak onder de top-toon. Zie Wikipedia.
accident	accidental	Een toon (al dan niet verhoogd of verlaagd) die niet in de toonsoort van het stuk past. Zie Wikipedia.
toevallig voorteken	accidental	Een toon (al dan niet verhoogd of verlaagd) die niet in de toonsoort van het stuk past. Zie Wikipedia.
alteratie	accidental	Een toon (al dan niet verhoogd of verlaagd) die niet in de toonsoort van het stuk past. Zie Wikipedia.
	common time	Veel voorkomende maatsoort (4 / 4). Wordt ook wel weergegeven door een C aan het begin van de notenbalk (𝄴). Zie Wikipedia (Engels).
alla breve	alla breve	Maatsoort waarin de halve noot de teleenheid is (2 /2). Wordt ook wel weergegeven door een C met een vertikale streep erdoor, aan het begin van de notenbalk (𝄵). Zie Wikipedia.
alla breve	cut time	Maatsoort waarin de halve noot de teleenheid is (2 /2). Wordt ook wel weergegeven door een C met een vertikale streep erdoor, aan het begin van de notenbalk (𝄵). Zie Wikipedia.
	binary form	Een muziekstuk in deze vorm bestaat uit 2 hoofddelen, A en B. Zie Wikipedia (Engels).
	ternary form	Een muziekstuk in deze vorm bestaat uit 3 hoofddelen, A, B en dan nog een keer A. Zie Wikipedia (Engels).
kwartnoot	quarter note	Een noot met de lengte van 1 tel. Wordt weergegeven met het symbool 𝅘𝅥 Heet crotchet in Engeland. Zie Wikipedia (Engels) en Wiktionary (Nederlands).
kwartnoot	quarter note	Een noot met de lengte van 1 tel. Wordt weergegeven met het symbool 𝅘𝅥 Heet quarter note in Amerika. Zie Wikipedia (Engels) en Wiktionary (Nederlands).
halve noot	half note	Een noot met de lengte van 2 tellen. Wordt weergegeven met het symbool 𝅗𝅥 Heet minim in Engeland. Zie Wikipedia (Engels).
halve noot	minim	Een noot met de lengte van 2 tellen. Wordt weergegeven met het symbool 𝅗𝅥 Heet half note in Amerika. Zie Wikipedia (Engels).
hele noot	whole note	Een noot met de lengte van 4 tellen. Wordt weergegeven met het symbool 𝅝 Heet semibreve in Engeland. Zie Wikipedia (Engels).
hele noot	semibreve	Een noot met de lengte van 4 tellen. Wordt weergegeven met het symbool 𝅝 Heet whole note in Amerika. Zie Wikipedia (Engels).
achtste noot	eighth note	Een noot met de lengte van een halve tel. Wordt weergegeven met het symbool 𝅘𝅥𝅮 Heet quaver in Engeland. Zie Wikipedia (Engels).
achtste noot	quaver	Een noot met de lengte van een halve tel. Wordt weergegeven met het symbool 𝅘𝅥𝅮 Heet eighth note in Amerika. Zie Wikipedia (Engels).
tel	beat	Basiseenheid van tijd. Dit is het ritme dat je met voeten of handen zou tikken. Zie Wikipedia (Engels).
maatstreep	bar line	De scheiding tussen opeenvolgende maten. Het is een enkelvoudige verticale lijn (𝄀), hoewel er ook varianten zijn, zoals aan het eind van een stuk (𝄂).
maatsoort	time signature	De maatsoort bestaat uit 2 getallen boven elkaar. Het onderste getal geeft aan wat de teleenheid van de maat is. 4 staat bv. voor kwartnoot. Het bovenste getal geeft aan hoeveel tellen er per maat zijn. Zie Wikipedia.
chant	chant	Een simpele melodie met 1 lijn voor stemmen. Hij mag behoorlijk vrij geïnterpreteerd worden. Zie Wikipedia.
kwartrust	quarter rest	Teken dat 1 tel stilte aangeeft: 𝄽
halve rust	half rest	Teken dat 2 tellen stilte aangeeft: 𝄼
hele rust	whole rest	Teken dat een hele maat stilte aangeeft: 𝄻 Dus in een 3/4 maat staat het voor 3 tellen stilte, en in een 4/4 maat voor 4 tellen!
thema	theme	Een melodie, vaak opgebouwd uit meerdere frases, waarop het hele muziekstuk is gebaseerd. Zie Wikipedia.
melodie	melody	Zie Wikipedia.
musette	musette	Een levendig muziekstuk dat het geluid van doedelzakken imiteert. Zie Wikipedia.
accelerando	accelerando	Geleidelijk sneller spelen. Zie Wikipedia.
coda	coda	Het slotdeel van een muziekstuk. Zie Wikipedia.
allegro	allegro	Staat voor vlug en levendig, met een tempo van 120-138 tellen per minuut. Zie Wikipedia.
pianissimo	pianissimo	Staat voor zeer zacht (dynamiek). Zie Wikipedia.
harmonisch interval	harmonic interval	Een interval tussen noten die tegelijk klinken. Zie Wikipedia.
melodisch interval	melodic interval	Een interval tussen noten die na elkaar klinken. Zie Wikipedia.
chromatische toonladder	chromatic scale	Een toonladder van een octaaf, waarin je steeds een halve stap omhoog gaat. Alle witte en zwarte toetsen worden dus gebruikt, zodat er 12 tonen in het octaaf zitten. Zie Wikipedia (Nederlands) of Wikipedia (Engels).
hele-toonstoonladder	whole tone scale	Een toonladder van maar 6 tonen, met 2 halve stappen tussen elke 2 tonen. In wezen bestaan er dus maar 2 van dit soort toonladders, degene die begint met C, en degene die begint met Cis. Zie Wikipedia (Nederlands) en Wikipedia (Engels).
motief	motive	Een kort muzikaal patroon. Het is de kleinste eenheid met een muzikale identiteit. Zie Wikipedia (Nederlands) of Wikipedia (Engels).
	sequence	Een muzikaal patroon dat op een andere toonhoogte herhaald wordt. Een sequence kan hoger of lager zijn dan het motief.

Muziektermen

Terminologie

Links