KB » Computer » BIOS, UEFI en de betekenis van sommige van hun instellingen

BIOS, UEFI en de betekenis van sommige van hun instellingen

    Tweeten

Introductie

Als je de PC start, vanaf het 1e begin totdat Windows draait, kortom altijd, gebeurt alles doordat de processor (de reken- of verwerkingseenheid) instructies uitvoert.

Maar hoe vindt de processor de 1e instructie? Hij weet van tevoren niet hoe de PC in elkaar zit, van welk medium gestart moet worden, etc.

Elke instructie staat op een adres in het geheugen, en de 1e instructie staat altijd op een vast adres. Dat adres ligt in een stuk code dat BIOS (op oudere PC's) of UEFI (op nieuwere PC's, vanaf ca. 2014, maar nog lang niet allemaal) heet.

Voordat Windows gestart wordt, wordt dus altijd eerst een stuk programma in het BIOS of UEFI uitgevoerd.

Beide initialiseren en controleren de hardware-componenten die aan de PC hangen, en dragen uiteindelijk de controle over aan een stuk programma op de harde schijf, DVD of USB-stick, dat op zijn beurt zorgt voor het starten van Windows (of een ander besturingssysteem).

Het BIOS/UEFI kan zelf een aantal dingen detecteren, maar je kan ook voorkeuren instellen. 1 van de bekendste is de bootvolgorde: moet de PC bij het laden van het besturingssysteem eerst de harde schijf proberen, of bv. eerst de DVD-speler.

De manier waarop BIOS en UEFI overschakelen naar het besturingssysteem is behoorlijk verschillend, en wordt binnenkort op deze pagina beschreven.

Hoe weet je of je PC BIOS of UEFI heeft?

Dat is vrij eenvoudig. Klik op Start - Uitvoeren (Run) (of doe Win+R), tik in msinfo32 en geef Enter

Als je een UEFI-PC hebt staat ergens aan de rechterkant een veld met de naam BIOS-modus (BIOS-mode) en waarde UEFI.

Hoe kom je bij de instellingen van BIOS of UEFI?

De instructies in BIOS of UEFI worden als eerste uitgevoerd. Daarom moet je tijdens het starten in een zeer vroeg stadium een bepaalde toets indrukken om erin te komen.

(N.B.: Op sommige nieuwe PC's, zoals de hybride Asus Transformer, is dit een klein probleem, omdat je Windows ook alleen op de tablet kan draaien. Er zijn dus nog geen toetsen, maar... gelukkig zitten er nog andere knoppen op het tablet (zoals volume omhoog en omlaag).)

Op veel PC's verschijnt er kort een melding op het scherm over welke toets dat is. Helaas is dat niet op elke PC gelijk, zoals je in het overzicht van 4 van mijn PC's hieronder kan zien.

Als je geen melding ziet heb je een aantal opties:

Aangezien PC's steeds sneller starten is het tijdsvenster dat je hebt om de benodigde toets in te drukken ook steeds kleiner. Op bv. mijn netbook steekt het heel nauw. Dus soms is een beetje volharding noodzakelijk.

F12-toets (of soms F11)

Ik weet (nog) niet of deze toets alleen werkt als de PC UEFI heeft of dat hij ook wel eens voorkomt bij PC's met BIOS.

In elk geval kom je niet onmiddellijk in BIOS/UEFI terecht, maar in een tussenmenu.

Dat menu heeft soms de optie om naar BIOS/UEFI te gaan, soms kan je wat diagnostische programma's op je PC loslaten, en meestal kan je aangeven of je van een DVD of USB-stick wilt starten.

Dat laatste heeft het voordeel (of nadeel) dat je de bootvolgorde niet permanent verandert maar eenmalig.

Hybride Asus Transformer

Mijn nieuwste laptop, een Asus Transformer T300 Chi, is een geval apart. Omdat de tablet ook los te gebruiken is (met Windows) kan je het BIOS dus niet bereiken met toetsen (want die zijn er niet).

De benodigde methode werkt als volgt:

Besturing van het BIOS-scherm

Vaak is dit zeer goed aangegeven in de rechterhelft van het scherm.

Het BIOS heeft een primitieve interface, en je kan er niets met de muis doen. Ik heb zelf tenminste nog geen BIOS gezien waarin dat kan (mijn nieuwste PC uit begin 2012), maar ik heb geruchten gehoord dat het nu (11-2013) soms wel kan.

Navigeren tussen hoofdmenu's

Als je voor het eerst in het BIOS komt heb je bovenaan　(meestal) of links (1 keer gezien bij een Award BIOS) een aantal hoofdmenu's. Met pijltjes naar links en rechts (of naar boven en beneden) kan je daar doorheen bladeren, en kom je telkens op een ander scherm.

Inhoud van hoofd- en subschermen

Op de verschillende schermen heb je 3 soorten regels:

Hou in de gaten of er tussen het rechterdeel met de uitleg en het linkerdeel ook een schuifbalk staat, want dat betekent dat het aantal regels groter is dan op 1 scherm past.

Navigeren tussen de regels op een scherm

Op een scherm kan je met de pijltjes naar boven en beneden naar de verschillende menukeuzes toe gaan.

Zeker op nieuwere PC's zal ergens rechts vaak uitleg staan over de regel waar je op staat.

Regel voor nieuw scherm

Als je op een regel staat die tot een nieuw menu leidt moet je vaak Enter intikken om op het volgende scherm te komen.

Ik kan dat bv. doen bij de regel Primary IDE Master (zie voorbeeld).

Regel voor waarde kiezen

Als je op een regel staat waar je uit een aantal waardes moet kiezen, kan je vrijwel altijd met de '-'-toets en '+'-toets door de verschillende waardes "bladeren".

Voordat je iets gaat veranderen, onthoud goed wat de originele waarde was (voor het geval je achteraf toch niet zo blij bent met de gemaakte keuze).

Voorbeeld

Ik heb voor de Primary IDE Master de volgende menukeuzes:

Omdat ik dit soort harde schijven niet heb, staat bij mij bij alle keuzes als waarde Auto, behalve bij de laatste, waar Disabled staat (geen idee waarom).

Ik heb de volgende opties voor de waarde van Type:

Je kan 1 of meer waarden veranderen, en dan met Esc teruggaan naar het vorige scherm.

Toetsen, merken en verschillen

In de 1e kolom zie je of het om een Desktop, Laptop of Netbook (kleine laptop) gaat.
In de 2e kolom staat het jaar waarin de PC gekocht is.

D/L/N UEFI? Hoe oud? Merk Versie Toets Hoofdmenu's Beschrijving
D N 2011 Award Software 6.00PG Del MB Intelligent Tweaker(M.I.T.), Standard CMOS Features, Advanced BIOS Features, Integrated Peripherals, Power Management Setup, PC Health Status F10 om gegevens op te slaan en te verlaten, Esc om te verlaten zonder veranderingen.

L Y 2013 ? G8ET96WW (2.56) Enter,
dan F1		 Main, Config, Date/Time, Security, Startup, Restart
D N 2006 American Megatrends, Inc. 02.58 Del Main, Advanced, Power, Boot, Tools, Exit F10 om gegevens op te slaan en te verlaten, Esc om te verlaten zonder veranderingen.

Achter de menukeuzes Main - System Information staat dat ik versie 1603 (Build Date: 02/09/07) heb. Ik weet niet hoe dat correspondeert met de versie 02.58 die onderaan de BIOS-schermen staat.
N N 2009 Phoenix 04CA Esc Main, Advanced, Security, Boot, Exit Met de Esc-toets kom je wel in een boot-menu, maar nog niet onmiddellijk in het BIOS. Daarvoor moet je eerst nog pijltje naar beneden doen (je staat dan op Enter Setup), en dan Enter geven.
F10 om gegevens op te slaan en te verlaten, Esc om te verlaten zonder veranderingen.
L N 2005 American Megatrends, Inc. 02.59 F2 Main, Advanced, Security, Power, Boot, Exit F10 om gegevens op te slaan en te verlaten, Esc om te verlaten zonder veranderingen.

Maatwerk desktop uit 2012, Award BIOS

MB Intelligent Tweaker(M.I.T.)

Er staat op dit scherm wat informatie, zoals de frequentie van CPU en geheugen, de temperatuur, wat voltages en de BIOS versie: F9.

Verder 5 submenu's:

Bij de menu's met advanced settings blijf ik ver uit de buurt.

Standard CMOS Features

Er staan wat gegevens over de hoeveelheid geheugen op dit scherm.

Verder kan je datum en tijd instellen.

Halt On

Hier kan je aangeven wanneer het booten (starten) van het systeem moet stoppen: nooit (No Errors), bij elk probleem (All Errors) of bij elk probleem behalve als ze met het toetsenbord te maken hebben (All,But Keyboard). Bij mij is de 1e keuze geselecteerd.

Disks

Ik heb hier submenu's voor 6 IDE Channels staan, bv. IDE Channel 0 Master

Voor 0 en 1 heb ik een master en slave, voor 2 en 3 alleen een master.

In het submenu heb ik 2 instellingen:

Advanced BIOS Features

Ik heb hier alleen een aantal keuzes, geen verdere submenu's:

Integrated Peripherals

Ook geen submenu's in deze sectie:

Power Management Setup

De volgende instellingen:

PC Health Status

Er staan hier allerlei waarden aangegeven, zoals de snelheid van de CPU ventilator (fan), de temperatuur van de CPU, en een aantal voltages.

Verder kan ik kiezen uit een flink aantal instellingen, die voornamelijk met waarschuwingen te maken hebben, bv. als de temperatuur van de CPU te hoog wordt:

Maatwerk desktop uit 2006, AMI BIOS

Main

Hier vind je tijd en datum.

Verder gegevens over oude en nieuwe types disken (en DVD-spelers).

De oude (van type ATA) heten hier Primary IDE Master, Primary IDE Slave, Secondary IDE Master en Secondary IDE Slave

De nieuwe (van type SATA) heten SATA 1 en SATA 2

Boot

Ik heb 4 keuzes, en alleen op de keuze Hard Disk Drives ga ik voorlopig even niet in.

Bootvolgorde

Onder dit menu kan je o.a. de bootvolgorde instellen. D.w.z.: probeert de PC te starten van de harde schijf (de normale situatie), van een CD of van een USB stick. Dat laatste is nog niet mogelijk bij wat oudere (4 a 5 jaar?) PC's.

De menukeuze om de bootvolgorde in te stellen heet bij mij Boot Device Priority

Als je naar dat scherm toegaat (met Enter), krijg je alle mogelijke boot devices (bootapparaten) voor die PC te zien.

Wachtwoorden

Een andere optie op dit scherm is Security

Als ik die menukeuze activeer krijg ik 2 mogelijkheden: Change Supervisor Password en Change Usser Password

Ik heb hier zelf nog nooit mee gewerkt, maar ik vermoed dat het vergelijkbaar is met een gewone gebruiker vs. Administrator in Windows.

Je kan dus ook een wachtwoord op het BIOS zetten.

Configuratie

Als ik kies voor Boot Settings Configuration krijg ik de volgende keuzes waar ik een waarde voor kan instellen:

Samsung netbook NP-NC10 uit 2009, Phoenix BIOS

Main

Op dit scherm kan ik alleen tijd en datum veranderen.

Verder gegevens over de disk (het apparaat heeft geen DVD-speler. Die heet hier IDE Channel 0 Master

Andere velden en hun waarden:

Boot

Onder dit menu kan je o.a. de bootvolgorde instellen. D.w.z.: probeert de PC te starten van de harde schijf (de normale situatie), van een CD of van een USB stick. Dat laatste is nog niet mogelijk bij wat oudere (4 a 5 jaar?) PC's.

De menukeuze om de bootvolgorde in te stellen heet bij mij Boot Device Priority

Als je naar dat scherm toegaat (met Enter), krijg je alle mogelijke boot devices (bootapparaten) voor die PC te zien.

Bij mij zijn er 2 groepen: [Boot priority order] (met een cijfertje voor elk apparaat) en [Excluded from boot order]

Ik kan apparaten van de ene groep naar de andere verhuizen (met x wanneer de regel geselecteerd is), al dan niet beschikbaar maken voor booten (met Shift+1) en een hogere of een lagere prioriteit geven (met F6 en F5).

Boot priority order

In deze groep op dit moment de volgende apparaten:

Exclude from boot order

In deze groep op dit moment de volgende apparaten:

Security

Wachtwoorden

Ik kan of dit scherm zien of er wachtwoorden zijn ingesteld (Supervisor Password, User Password en HDD Pasword). Bij mij is de waarde in alle 3 gevallen Clear (dus geen wachtwoord).

Ik kan de wachtwoorden ook instellen met de keuzes: Set Supervisor Password, Set User Password en Set HDD Password

De laatste 2 zijn grijs, dus daar kan ik niets mee.

Het Supervisor Password bepaalt of je al dan niet toegang hebt tot de setup utility (dus de mogelijkheid om BIOS-instellingen te veranderen).

Zodra ik dit wachtwoord ga gebruiken (de waarde wordt dan Set) worden ook de 2 andere keuzes beschikbaar:

Password on boot

Deze keuze staat op Enabled, maar kan ik alleen veranderen als het Supervisor Password is ingesteld.

De betekenis: "Enables password entry on boot".

Bescherming tegen virussen

Verder heb ik de optie Fixed disk boot sector, met als mogelijke waardes Normal en Write Protect

Dat zorgt ervoor dat de boot sector op de harde schijf niet kan worden overschreven door bv. een virus.

Advanced

Ik heb hier de volgende opties

Asus laptop, AMI BIOS

Main

Hier kan je eigenlijk alleen tijd en datum instellen, en vind je voor de rest algemene informatie, bv. de versie (305), VGA BIOS Version (1436.I08001.002) en de EC BIOS Version (1000B50001).

Boot

Ik heb 4 keuzes, en alleen op de keuze Hard Disk Drives ga ik voorlopig even niet in.

Bootvolgorde

Onder dit menu kan je o.a. de bootvolgorde instellen. D.w.z.: probeert de PC te starten van de harde schijf (de normale situatie), van een CD of van een USB stick. Dat laatste is nog niet mogelijk bij wat oudere (4 a 5 jaar?) PC's.

De menukeuze om de bootvolgorde in te stellen heet bij mij Boot Device Priority

Als je naar dat scherm toegaat (met Enter), krijg je alle mogelijke boot devices (bootapparaten) voor die PC te zien.

Met de submenu's (van Boot) Hard Disk Drives en CD/DVD Drives kan je in geval van meerdere harde schijven of DVD-spelers ook nog bepalen welke als 1e boot device moet dienen.

Onboard LAN Boot ROM

Als laatste heb ik nog deze keuze (in- of uitschakelen). Kies Enabled to load PXE Boot ROM of LAN.

Veiligheid

Een andere optie op dit scherm is Security

Als ik die menukeuze activeer krijg ik 2 mogelijkheden: Change Supervisor Password en Change Usser Password

Ik heb hier zelf nog nooit mee gewerkt, maar ik vermoed dat het vergelijkbaar is met een gewone gebruiker vs. Administrator in Windows.

Boot sector beveiliging

Achter Boot Sector Virus Protection kan ik aangeven of de boot sector beveiligd moet worden.

Harde schijf wachtwoord

Als ik het menu Hard Disk Security Setting induik kan ik het Change HDD Master Password of Change HDD User Password veranderen

I/O Interface Security

Via dit submenu kan ik een aantal hardware interfaces uitschakelen (door te kiezen voor LOCKED of UNLOCKED):

AUDIO/MODEM Interface LAN Network I Wireless Network I Secondary IDE I CardBus/1394 Is USB I

Configuratie

Als ik kies voor Boot Settings Configuration krijg ik de volgende keuze waar ik een waarde voor kan instellen:

Power

Ik heb in dit menu maar 1 keuze te maken: of LCD Power Saving in- of uitgeschakeld is.

Als de waarde Enabled is wordt het display wat gedimd als de laptop draait op een batterij i.p.v. aan de stroom hangt.

Advanced

Ik heb 1 submenu, een actie die ik kan starten en 4 keuzes:

Ultimate BIOS Guide: Every Setting Decrypted and Explained!
Vooral veel van de BIOS-instellingen van een Gigabyte moederbord worden hier behandeld, maar de site loopt wel een beetje achter (uit 2009).
Many computers vulnerable to BIOS leak (HP and DELL are included)
Artikel van cyberwarzone.com
De inhoud is een goede reden om je BIOS up-to-date te houden.
    Tweeten
© Henk Dalmolen
Reageer via E-mail (dalmolen@xs4all.nl)

Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op: 24-01-23 14:58:10